Việt Nam, với hệ sinh thái đa dạng và phong phú, là nơi sinh sống của nhiều loài động vật khác nhau, trong đó có các loài kiến. Một số loài kiến tại Việt Nam không chỉ gây hại đến môi trường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe con người do khả năng gây độc. Tuy nhiên, các loài kiến độc này phần lớn có thể tránh được nếu con người hiểu biết và có cách phòng tránh hợp lý.
1. Kiến lửa (Solenopsis invicta)
Kiến lửa là một trong những loài kiến độc phổ biến ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Loài kiến này có màu đỏ cam và thường sống thành từng đàn lớn, có thể lên đến hàng nghìn cá thể. Khi bị kích động, kiến lửa sẽ tấn công đồng loạt và chích nạn nhân bằng nọc độc. Cơn đau do vết chích của kiến lửa có thể kéo dài và gây ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ. Một số trường hợp nặng, đặc biệt đối với những người bị dị ứng, có thể gây phản ứng dị ứng nghiêm trọng, thậm chí sốc phản vệ. Kiến lửa chủ yếu xuất hiện ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới, và người dân cần cẩn trọng khi đi dạo trong các khu vực như vườn cây, nông trại.
2. Kiến đen (Polyrhachis dives)
Kiến đen là một loài kiến có kích thước lớn, thường được tìm thấy trong rừng hoặc khu vực nông thôn. Mặc dù loài kiến này không gây chết người, nhưng nọc độc của chúng vẫn có thể gây ra những cơn đau nhức và sưng tấy. Kiến đen có khả năng tự vệ rất mạnh mẽ. Khi bị đe dọa, chúng sẽ chích để tự bảo vệ, và vết thương có thể khiến người bị tấn công cảm thấy đau đớn, tê liệt trong một thời gian ngắn. Dù vậy, kiến đen thường không tấn công nếu không bị provoked, vì vậy mọi người có thể tránh bị đốt nếu không quấy rầy chúng.
3. Kiến vàng (Oecophylla smaragdina)
Kiến vàng là một loài kiến độc sống chủ yếu ở vùng rừng nhiệt đới. Loài kiến này có màu vàng sáng và có khả năng làm tổ trên các cành cây cao, nơi chúng xây dựng các tổ lớn từ lá cây. Kiến vàng tấn công bằng cách cắn và tiêm nọc độc vào vết thương, gây ra sự đau đớn ngay lập tức. Dù nọc độc của kiến vàng không gây tử vong, nhưng nếu bị tấn công nhiều lần hoặc nếu không điều trị đúng cách, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng. Kiến vàng chủ yếu sống trong các khu vực có nhiều cây cối, vì vậy người dân sống gần các khu vực này cần cảnh giác khi tham gia các hoạt động ngoài trời.
4. Kiến đen hạt tiêu (Pheidole spp.)
Kiến đen hạt tiêu là một nhóm loài kiến có nọc độc mạnh, có thể gây ra các phản ứng dị ứng và viêm nhiễm nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Loài kiến này thường sống trong các khu vực rừng rậm hoặc vườn cây. Mặc dù chúng không có sức tấn công như kiến lửa, nhưng mỗi vết chích đều có thể khiến nạn nhân cảm thấy đau đớn và khó chịu. Kiến đen hạt tiêu có xu hướng hoạt động mạnh mẽ vào ban đêm, vì vậy khi đi trong rừng vào tối muộn, người dân cần hết sức cẩn trọng.
5. Kiến cánh (Camponotus spp.)
Kiến cánh là một loài kiến khá phổ biến ở Việt Nam. Chúng có kích thước lớn và thường sống trong các tổ ở cây cối hoặc trong đất. Mặc dù nọc độc của kiến cánh không quá mạnh, nhưng khi bị tấn công, nạn nhân sẽ cảm thấy đau đớn, tê bì và sưng tấy. Kiến cánh chủ yếu xuất hiện trong mùa mưa, khi chúng tìm nơi trú ẩn hoặc di cư. Đặc biệt, loài kiến này có xu hướng tấn công khi có sự xâm nhập vào tổ của chúng.
6. Cách phòng tránh và xử lý khi bị kiến độc tấn công
Để phòng tránh bị kiến độc tấn công, người dân cần chú ý những điểm sau:
- Cẩn thận khi đi trong rừng, vườn cây hoặc các khu vực có nhiều cỏ: Kiến độc thường sống ở những nơi này và có thể tấn công bất cứ lúc nào nếu bị quấy rầy.
- Trang bị đồ bảo vệ: Khi tham gia các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là trong rừng, nên mặc đồ dài tay và đi giày kín để giảm thiểu nguy cơ bị kiến cắn.
- Kiểm tra kỹ các đồ dùng, thực phẩm trước khi sử dụng: Kiến có thể xâm nhập vào các đồ vật hoặc thực phẩm, đặc biệt là trong mùa nóng.
Khi bị kiến cắn, cần rửa sạch vết thương bằng nước sạch và sát khuẩn. Nếu có dấu hiệu dị ứng nghiêm trọng, cần tìm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức.
